پرسش های متداول در مورد علائم تجاری

1- منظور از علامت تجاری چیست؟

علامت تجاری یعنی هر نشانی (اعم از کلمه، تصویر، عدد، حرف، عبارت و ...)که بتواند کالاها و خدمات اشخاص حقیقی یا حقوقی را از هم متمایز نماید.

آیا علامت صوتی(به صورت یک موزیک، ملودی و یا مانند آن که بیشتر هم در تبلیغات تلویزیونی استفاده می شود) به عنوان علامت تجاری قابل ثبت است؟

پاسخ: در ایران قابل ثبت و حمایت نیست. چون طبق قانون «علامت قابل رؤیت» قابل ثبت است و نه قابل شنیدن. برای آگاهی از موضوع در کشورهای دیگر اینجا را کلیک کنید.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

آیا علامت بویایی(مثلاً وقتی شرکتی بوی خاصی را در روی دستمال کاغذی های تولیدی خود استفاده می کند و مشتری بواسطه ی همان بو محصولات این شرکت را از دیگری تشخیص می دهد) به عنوان علامت تجاری قابل ثبت و حمایت هستند؟

پاسخ: در ایران قابل ثبت و حمایت نیستند. برای آگاهی از موضوع در کشورهای دیگر اینجا را کلیک کنید.

2- آیا ثبت علامت تجاری الزامی است؟

ثبت علامت تجاری الزامی نیست؛ ولی ممکن است به موجب برخی قوانین خاص ثبت آن الزامی اعلام شده باشد. برای مثال، «طرح آئین نامه نصب و ثبت اجباری علائم صنعتی بر روی بعضی از اجناس داروئی و خوراکی و آرایشی» ثبت علامت را در موارد مشخص خود الزامی می داند.

3- ثبت علامت تجاری چه فایده ای دارد؟

ثبت علامت تجاری، به زبان ساده تر، یعنی درست کردن یک صندوق ذخیره که لحظه به لحظه اعتبار کاری شما یا ارزش افزوده ی فعالیت کاری شما در آن اندوخته می شود. به عبارت دیگر، عدم ثبت علامت تجاری(و سپس تبلیغات و بازاریابی) یعنی سوخت شدن ارزش افزوده ی ناشی از کسب و کار. تصور کنید اگر شرکت «سونی- Sony» علامت تجاری خود را از همان ابتدا ثبت نمی کرد الان چه پیش می آمد؟ جواب این خواهد بود که در آن حالت همه از آن علامت به رایگان استفاده می کردند و در نتیجه مشتری کالاهای هر شرکت را نمی توانست به درستی تشخیص دهد و شرکت سونی دیگر نمی توانست به چیزی از اعتبار خود افتخار نماید.

مثال دیگر از اهمیت ثبت علامت تجاری شرکت «کوکاکولا» است به واسطه ی ثبت و کسب حمایت انحصاری از علامت تجاری خود(اعتبار=برند)، اکنون، علاوه بر فروش مستقیم محصولات و سود حاصل از آن، اعتباری به ارزش بیش از 50 میلیارد دلار در صندوق علامت تجاری خود ذخیره کرده است و فقط در ازای اعطای لیسانس(اجازه استفاده به دیگران) مبالغ بسیار بالایی دریافت می کند.

بنابراین، ثبت علامت شما را مطمئن می کند که اگر در بازار کسب شهرت و اعتبار کردید، آن اعتبار در انحصار شما باقی بماند و دیگران بدون پرداخت هزینه و بدون کسب اجازه ی شما نتوانند از آن اعتبار(نام و نشان) استفاده نمایند.

4- فرق بین نام تجاری و علامت تجاری در چیست؟

به طور ساده، می توان گفت نام تجاری یعنی همان نام کامل شرکت ثبت شده ی شما در اداره ثبت شرکت های هر یک از شهرستان ها که شرکت خود را در آن ثبت کرده اید. ولی علامت تجاری یک نام، حرف، شکل، عدد و یا هر نشانی است که به مشتری معرفی می کنید تا با آن شما را بهتر و دقیق تر بشناسد.

مثلاً در زمینه تولیدات دستمال کاغذی، عنوانِ «شرکت صنایع تولیدی کاغذی خراسان(سهامی خاص)»، نام تجاری آن شرکت است ولی کلمه ی «گلریز» علامت تجاری آن محسوب می شود که به همان علامت هم شهرت پیدا می کند.

از لحاظ حقوقی نیز نام تجاری (نام شرکت) در قلمروی جغرافیایی همان شهری حمایت می شود که شرکت ثبت شده و ممکن است سایر رقبا در یک شهرستان دیگر همان نام را برای شرکت خود به ثبت برسانند؛ ولی علامت تجاری در کل قلمروی یک کشور حمایت می شود.

تفاوت از لحاظ طبقات کالا و خدمات نیز وجه دیگری از تمایز آنان به شمار می رود.

5- فرق علامت تجاری با نشانه های جغرافیایی در چیست؟

نشانه ی جغرافیایی یعنی علامتی که مبدأ کالاها را به قلمروی جغرافیایی خاصی منتسب می کند و بیانگر این است که کیفیت خاصِ فلان محصول به خاطر خصوصیات ویژه ای است که در آن منطقه جغرافیایی وجود دارد. برای مثال، اگر می گوئیم فرش «کاشان» یعنی فرشی که با هنر سنتی و خاص رایج میان مردم کاشان تولید می شود. یا وقتی می گوئیم آب معدنی «دماوند» یعنی آبی که از کوه های دماوند بوجود می آید و باعث کیفیت خاص آن می شود. و یا اگر می گوئیم پنیر پارمیسان(در ایتالیا) یعنی پنیری که به واسطه کوه های خاص و وجود علفزارهای ویژه در آن منطقه حاصل می شود.

ثبت نشانه ی جغرافیایی انحصاری برای شخص خاص ایجاد نمی کند و هر شخصی که در آن منطقه جغرافیایی تولید محصول(با آن کیفیت) نماید می تواند از آن استفاده نماید. در غیر اینصورت، قابل تعقیب کیفری(حبس و جزای نقدی) و حقوقی(جبران خسارت) توسط ثبت کنندگان آن نشان در دادگاه خواهد بود.

علامت تجاری بر خلاف نشانه جغرافیایی در انحصار شخص ثبت کننده خواهد بود و ارتباطی به منطقه جغرافیایی ندارد.

به موجب قوانین، ثبت نشانه جغرافیایی به عنوان علامت تجاری ممنوع است.

6- قلمرو و محدوده ی ثبت یک علامت تجاری تا کجاست؟

طبق مقررات، علامت تجاری را در هر کشوری که ثبت کنید فقط در محدوده ی جغرافیایی همان کشور مورد حمایت قرار می گیرید و اگر می خواهید در کشورهای بیشتری مورد حمایت باشید پس باید در هر یک از آن کشورها علامت خود را جداگانه به ثبت برسانید.

البته اگر علامت تجاری به حد شهرت جهانی برسد بدون ثبت هم در یک کشور دیگر مورد حمایت قرار می گیرد.

7- ثبت علامت تجاری در ایران در کجا انجام می شود؟

متولی ثبت علائم تجاری در ایران، «اداره علامت تجاری» است که زیر مجموعه «اداره کل مالکیت صنعتی» (از ادارات کل وابسته به سازمان ثبت اسناد و املاک کل کشور) اقدام به فعالیت می نماید.

نشانی اداره علامت تجاری ایران:

تهران، میدان امام خمینی (ره) خیابان خیام ،خیابان فیاض بخش، جنب ساختمان شماره یک سازمان ثبت اسناد و املاک کشور، ساختمان قدیم بانک ملت

8- مدارک لازم برای تقاضای ثبت علامت تجاری چیست؟

مدارک لازم برای ثبت علامت تجاری در ایران

9- مدت ثبت علامت تجاری در ایران چه مدت طول می کشد؟

ثبت علامت در ایران به طور معمول بین 3 ماه تا 6 ماه طول خواهد کشید.

10- میزان هزینه ثبت یک علامت تجاری در ایران چقدر است؟

ثبت علامت تجاری در بین 45 طبقه از جدول «طبقه بندی بین المللی علائم صنعتی و تجاری» مربوط به دسته بندی کالا و خدمات به ثبت می رسد و به تناسب انتخاب طبقات بیشتر هزینه بیشتر دریافت می شود. بنابراین، و به طور مثال، ثبت یک علامت در یک طبقه(مثلاً طبقه 15 در زمینه تولید آلات موسیقی) و از سوی شخص حقیقی(نسبت به شخص حقوقی هزینه ها دو برابر خواهد بود) شامل هزینه های زیر می باشد:

1- هزینه ثبت اظهارنامه(تقاضانامه) برای ثبت علامت 20،000 تومان.

2- هزینه ثبت نهایی علامت 120،000 تومان.

3- دو مرحله انتشار آگهی روزنامه رسمی هر یک حداقل 50،000 تومان.

جدول هزینه ها

11- آیا نیاز است در ثبت و سایر امور حقوقی علامت تجاری خود از وکلای تخصّصی و رسمی استقاده کرد؟

چه برای ثبت علامت و چه در مواردی که ناچار هستید برای دفاع از خود یا علامت خود به دادگاه مراجعه کنید، در ایران الزامی برای گرفتن وکیل ندارید.

اگر چه خودتان می توانید امور ثبت یا دفاع در دادگاه را انجام دهید ولی توصیه می شود انجام این امور را توسط وکلای متخصّص و رسمی انجام دهید. تجربه نشان داده است که در بسیاری از مواقع اقدامات حقوقی توسط خود شخص بدون مشاوره با متخصّصین صورت گرفته و سپس به واسطه مسیر اشتباهی که طی شده دیگر اصلاح آن(به واسطه تعبیر به اقرار و یا ارائه مدرک و سپس عدم توان کافی در استفاده شایسته از آن(که منجر به سوخت شدن ارزش آن در طرح مجدد اقدامات حقوقی خواهد شد)، و مواردی بسیار زیادی از این قبیل) یا غیر ممکن می شود و یا بسیار دشوار و زمان بر خواهد بود.

وکلای متخصّص و کارآزموده به واسطه ی داشتن مهارت علمی و تجربی، هم در جستجوی قبل از ثبت علامت و هم در مراحل ثبتی آن و همچنین در امور مطرح در مراجع قضایی می توانند کمک بسیار مناسب و مفیدی به شما نمایند و در وقت و میزان موفقیت شما مؤثر باشند.

در صورت تمایل به استفاده از وکلای دفتر حقوقی نوبان اینجا را کلیک کنید.

12- علامت ثبت شده برای چه مدت مورد حمایت قانونی قرار می گیرد؟

مطابق قوانین ایران (و سایر کشورها)، ثبت علامت تجاری معمولاً به مدت 10 سال مورد حمایت قرار می گیرد که پس از آن برای مدت های 10 ساله دیگر قابل تمدید می باشد.

13- می خواهید یک لوگو یا علامت تجاری انتخاب کنید، چه مواردی را باید مدنظر بگیرید؟

ممکن است علامتی را انتخاب کنید و پس از صرف هزینه و زمان فراوان سپس متوجه شوید که آن علامت ازنظر مقررات قانونی قابل ثبت نیست. یا اینکه، بعداً پی ببرید خواندن، نوشتن، تلفظ، به یاد سپاری و درک آن علامت با توجه به موقعیت های جغرافیایی مناطق مختلف و یا در زبان های گوناگون، آسان نیست. و یا آنکه علی رغم موفقیت در ثبت علامت و شروع فعالیت بعدها متوجه شوید علامت ثبت شده ی شما با علامت ثبت شده ی دیگری در تعارض است و آنگاه صاحب آن علامتِ مقدم در دادگاه اقدام به ابطال علامت شما نماید.

بنابراین، توصیه می شود قبل از ثبت(خودتان یا توسط یک متخصص) به دقت تمام موارد احتمالی معطوف به آینده را بررسی نمائید تا علامت شما با موانع یاد شده مواجه نباشد.

14- چه علائمی قابل ثبت نیستند؟

به طور کلی، علائم زیر مطابق مقررات قانونی قابل ثبت نخواهند بود:

علامت مورد نظر مخالف اخلاق حسنه یا نظم عمومی جامعه باشد. به عنوان مثال، کلمه ای را انتخاب می کنید که در فرهنگ رایج ایران موجب اهانت تلقی می شود و یا تصویری را می خواهید به عنوان علامت ثبت کنید که هنجارها و فرهنگ پذیرفته شده جامعه ی ایرانی را خدشه دار می کند.
به دلایلی قابلیت متمایز کردن کالا و خدمات را نداشته باشد؛ مثلاً وقتی علامت مورد نظر طوری باشد که کالا یا خدمات را توصیف نماید. به عنوان مثال، ثبت کلمه «دقیق» برای تولید ساعت و یا کلمه «شیرین» برای عسل و شکلات مناسب نخواهد بود.
جزء واژه های عام باشد و یا تقلیدی از علائم و نشانهای سازمانها و یا پرچم کشور ها باشد. مثلاً ثبت کلمه «یخچال» برای محصولات و تولیدات یخچال ممنوع است.
عینِ علامت ثبت شده ی قبلی دیگران باشد و یا شبیه آن علامت باشد و به صورت مصرف کننده را در مورد کالا یا خدمات گمراه نماید.
علائمی که مصرف کننده را نسبت به مبدأ جغرافیایی کالا یا ماهیت کالا و کیفیت آن گمراه نماید. مثلاً می توان در این زمینه آب معدنی «دماوند» را مثال زد؛ دماوند نام منطقه جغرافیایی است، ولی با ثبت آن به عنوان علامت تجاری، اینگونه القاء می شود که محصول آن از کوه های دماوند حاصل می شود. در حالی که ممکن است از جایی دیگر بوجود آید؛ همانگونه که صاحب علامت از حیث قانونی می تواند اجازه استفاده از آن علامت را به شخصی مثلاً در شهر یزد بدهد و محصول از آنجا حاصل شود. بنابراین، ثبت به این صورت می تواند گمراه کننده باشد و از نظر قانون ممنوع است. بدیهی است علامت تجاری «دماوند» وفق مقررات جدید قانونی می بایست در چهارچوب مقررات «نشانه های جغرافیایی» به ثبت می رسید. ثبت در چهارچوب نشانه های جغرافیایی باعث می شود که از آن نشان فقط وقتی حمایت به عمل آید که محصول در منطقه جغرافیایی ادعا شده حاصل شود.
...

15- آیا ثبت علامت در کشورهای دیگر لازم است؟

عدم ثبت در هر کشور خارجی یعنی آزاد گذاردن فضا برای اشخاص دیگر تا بتوانند همان علامت را برای کالاها و خدمات خود ثبت نمایند. بنابراین، اگر تصوّر می کنید در آینده مبادلات تجاری و خدماتی شما توسعه خواهد یافت حتماً ثبت در کشورهای دیگر را مدنظر داشته باشید. چون ممکن است این فرصت همیشه برای شما باقی نمانده باشد.

16- نحوه ی ثبت علامت تجاری در کشور های دیگر چگونه است؟

برای ثبت در کشور های دیگر چند روش وجود دارد.

اول اینکه مستقیماً به هر یک از کشورهای مورد نظر مراجعه و در اداره ثبت علامت آنجا اقدام به ثبت می کنید(یا وکیل محلی برای شما ثبت را انجام می دهد)؛

دوم اینکه اگر کشورهای مورد نظر شما در یک منطقه جغرافیایی خاصی قرار دارند و شما بعضی یا تمام آن کشورها را برای ثبت انتخاب کرده اید(مثل کشورهای اتحادیه اروپا)، بهتر است به اداره ثبت علامت آن منطقه ی جغرافیایی مراجعه کنید و از آنجا ثبت خود را شروع کنید. (این راه از نظر هزینه و زمان مناسب تر خواهد بود)؛

سوم اینکه، اگر کشورهای انتخابی شما پراکنده در کل کره زمین هستند، بهتر است روش بین المللی ثبت علامت را انتخاب کنید. در این روش باید بررسی شود که کشور مبدأ شما عضو «موافقتنامه مادرید در زمینه ثبت بین المللی علامت تجاری» است یا خیر. ایران در سال 1380 عضو این موافقتنامه و الحاقات بعدی آن شده است.

در شروع هر یک از روش های فوق مشورت با یک متخصص در آن زمینه قویاً توصیه می شود. چرا که از لحاظ زمانی و مسائل حقوقی دیگر رعایت نکاتی(قبل از هر اقدامی) ضروری به نظر می رسد.

بیشر بدانید

17- نقض حقوق علامت تجاری ثبت شده چه ضمانت اجرایی دارد؟

مطابق قوانین ایران، نقض حقوق علامت تجاری هم از لحاظ کیفری(حبس، جزای نقدی و...) و هم حقوقی(جبران خسارت) قابل تعقیب می باشد.

خدمات «نوبان» در مورد دادخواهی نسبت به نقض حقوق

18- مراقبت از حقوق علامت تجاری ثبت شده بر عهده ی چه شخصی است؟

از علامت تجاری ثبت شده شخص یا مرجع خاصی مراقبت نمی کند مگر خودِ مالک علامت تجاری (یا نماینده ی قانونی وی) که باید پلیس خود باشد و در موارد کشف نقض حقوق قانونی خود بلافاصله موضوع را از طریق مراجع قضایی تحت پیگرد قرار دهد.